Bossche Encyclopedie | Man met blaasbalg

afb. Ronald Glaudemans

Man met blaasbalg, ca. 1500

materiaal: kalksteen
locatie: bouwloods
inventarisnummer: i-117

De luchtboogbeelden

Schertsmuzikanten

Een tweede man met blaasbalg was op de luchtbogen aan de zuidzijde te zien (Z-III.3).¹³⁰ De figuur heeft halflang haar en draagt een muts met een aan de linkerzijde afhangende flap. Hij draagt een mouwloos hes over een hemd met lange, wijde mouwen en draagt koemuilen. Voor hem op de boog rust een blaasbalg die wordt vastgehouden alsof het een tokkelinstrument betreft. De hand op de blaasbalg maakt geen tokkelende beweging, maar houdt een afgebroken voorwerp, mogelijk een vork, vast. Het gezicht van de man is weliswaar sterk verweerd, maar het is duidelijk dat er grote overeenkomsten zijn met het gezicht van de juist besproken blaasbalgspeler. Met een riem hangt aan zijn schouders het restant van een grote korf, op oude foto’s nog intact, die doet denken aan de verdwenen maar wel getekende marskramer aan de noordzijde. Het is bekend dat de marskramers vaak samen met de rondreizende speellieden optrokken wanneer zij van stad naar stad reisden. In de ogen van de kerk maakten de marskramers deel uit van de rondtrekkende troep van onmaatschappelijken, zoals kunstenmakers, vaganten en speellieden, maar ook van charlatans en bedelaars die het niet zo nauw namen met zeden, normen en waarden en zij werden dan ook met argwaan bejegend. De laat-middeleeuwse maatschappij was vol wantrouwen jegens de marskramers, ‘wier beroep nog beladen is met de oorspronkelijk negatieve waardering van het koopmanschap in de middeleeuwen als een duivels instituut van bedrieglijke woekeraars’.¹³¹ In die zin staat de (nep)muziek makende marskramer gelijk aan de musicerende duivel, die ook op de luchtbogen is uitgebeeld (N-III.4).

386

Noten
130.	Z-III.3, bouwloods i-117; BK-NM-8652j.
131.	Van Hauwermeiren 2004, 165-166, 180.

Ronald Glaudemans, De Sint-Jan te 's-Hertogenbosch : Bouwgeschiedenis en bouwsculptuur 1250-1550 (2017) 386

1989

A.M. Koldeweij

De expositie in de Bouwloods, verantwoording en catalogus
De Bouwloods ('s-Hertogenbosch 1989) 68, 70

1 september 2004

Ronald Glaudemans, De luchtboogbeelden op de Sint-Jan (2015) 29

Ronald Glaudemans, De Sint-Jan te 's-Hertogenbosch : Bouwgeschiedenis en bouwsculptuur 1250-1550 (2017) 385, 386

A.M. Koldeweij, 'De expositie in de Bouwloods, verantwoording en catalogus' in: De Bouwloods (1989) 68, 70

Jan Mosmans, De St Janskerk te 's-Hertogenbosch (1931) 307 (afb. 206 nr. XXVI)

C. Peeters, De Sint Janskathedraal te 's-Hertogenbosch (1985) 257 nr. Z-III-3

n: vermelding in een voetnoot

Bossche Encyclopedie |